Bu il Frankfurt Kitab Sərgisinin (Frankfurt Book Fair) qonaq ölkəsi Gürcüstan Respublikasıdır. Yəqin bilirsiniz, Frankfurt Avropanın kitab paytaxtıdır və hər il ən azı 100 ölkə burada təmsil olunur və sərgini ziyarət edənlərin sayı yüzminlərlədir. Sərginin hər il bir qonaq ölkəsi olur, məsələn, 2003-cü ildə Rusiya, 2008-ci ildə Türkiyə Frankfurt Book Fair-in qonaq ölkəsi olub. Böyük ölkələrlə bir sırada, müstəqilliyini yeni qazanmış Gürcüstan Respublikası üçün belə mötəbər tədbirdə qonaq ölkə olmaq son dərəcə yüksək göstəricidir. Bu nə deməkdir? 70 yazıçı ilə sərgiyə yollanan gürcü ədəbiyyatında böyük bir partlayış, öz ifadələrilə desək, irəliyə doğru təsvirolunmaz sıçrayışdır. Yüzlərlə gürcü yazıçı və şairinin əsərlərinin ilk növbədə alman dilinə və digər Avropa dillərinə tərcümə olunması deməkdir. 

Bu, Azərbaycan ədəbiyyatının bu gedişlə 30 ilə də çata bilməyəcəyi bir nəticədir. 

Gürcü ədəbiyyatı dünyaya açılarkən bizim milli ədəbiyyatımızda nələr baş verir? – gəlin diqqətimizi bu tərəfə yönəldək. Heç nə, Azərbaycanın böyük-böyük yazıçıları öz əsərlərini dünyanın əsas dillərinə tərcümə etdirərək, öz ciblərinin xərci ilə 50 və ya 100 nüsxə basdırıb Bakıya gətizdirir, baxın, kitabım Londonda, Parisdə çıxıb deyə poz verirlər. Əlbəttə, mən hadisəyə biraz bədiilik qatıram, amma inanın ki, gerçək mənzərə bundan o qədər də ürəkaçan deyil. 

Bugünlərdə Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri Anarın Özbəkistana səfəri ilə bağlı təəssüratlarını mətbuatda oxudum və bu yazını yazmaq qərarına gəldim. Anar yazır: “Özbəkistan Yazıçılar İttifaqına yollandıq. Bu təşkilat son illərdə xüsusi tikilmiş iki mərtəbəli yaraşıqlı binada yerləşir. Ən müasir avadanlıqlar və cihazlarla təmin olunmuş binada Yazıçılar İttifaqından başqa, onun dörd aylıq jurnalı və həftəlik qəzetinin redaksiyaları, eləcə də “İcad” və “İlham” fondları yerləşir. Hamısı da dövlət büdcəsindən maliyyələşdirilir”. 

Əlbəttə, bütün bu gözəllikləri qeyd edərkən Özbəkistan yazarlarının tamamən hakimiyyətə bağlı və ondan asılı olduğunu yazmır və bu gün Özbəkistanda bir nəfər də olsun dünyaya çıxarılacaq orta səviyyəli yazarın olmadığının fərqində deyil.

Vaxtilə dünyanın çeşidli ölkələrində əsərləri çap olunan baş yazarımız Özbəkistanda 4 kitabının nəşr olunmasından sevindiyini qeyd edir.

Məncə bu acınacaqlı mənzərədir. Zamanında yenilikçi kimi ad qazanmış yazıçının mənəvi məğlubiyyətidir. Məcazi mənada da olsa deməliyəm, Azərbaycan ədəbiyyatının qibləgahı Frankfurt deyil, Daşkənddir.

Təsadüfi deyil, yazıçı səfər təəssüratlarını yazarkən bunları da qeyd etməyi unutmur: “Hörmətli Prezidentimiz İlham Əliyevin Tərcümə mərkəzimizin də büdcəyə salınması barədə qərarı, yazıçılara ev tikməkçün sahə ayırıması, kitabların  latın qrafikasıyla nəşr olunması haqda sərəncamı, binamızın əsaslı təmirinə ayırdığı vəsait, hər il otuz yazıçıya ayda 300 manat, iyirmi gənc yazıçıya ayda 200 manat məbləğində təqaüd verilməsi, 2014-cü ildə təşkilatımızın 80 illiyi və qurultayımızın çoxlu əcnəbi qonaqların iştirakıyla yüksək səviyyədə keçirilməsinə göstərdiyi yardım, jurnalistlərçün tikilmiş evlərdə mətbuat sahəsində çalışan bir sıra yazıçıların da mənzillə təmin olunması - ədəbiyyatımıza dövlət qayğısının bariz örnəkləridir”.

Yazıçının rəsmən “next”i basılmayıb, hələ də oradadır. Dolayısıyla, Özbəkistanda olan şeylər bizdə də olur, demək olar ki, eyni şeylər, bina təmiri, təqaüdlər.., amma ortada ədəbiyyat yoxdur. Anar müəllimin illərlə apardığı mübarizə öz bəhrəsini verib, ən böyük yazıçı adını qoruyub saxlamaq istəyirdi, sonunda Özbəkistana düşdü. 

Bu il Azərbaycan ədəbiyyatı Frankfurtda nə cür təmsil olunacaq? Gürcü ədəbiyyatı fontan vurarkən bizim sısqa bulağımız nələr yetirəcək, Anarın liderliyi sayəsində? Bunlar maraqlıdır.