Anamın havaya vermək üçün balkondan asdığı atamın frakı sakitləşə bilmirdi, hələ də dirijorluq edirdi.

…

Onun hansısa simfoniya plastinkasını qoyub evdə tumanda məşq etməyi yadımdadır. Qapının deşiyindən stullarımızla, masamızla, kitab rəflərimizlə, pəncərə ilə dirijorluq etdiyinə baxırdım. Servant zərb alətləri idi. Divar xalçası — skripkalar idi. Çubuğunu divana sarı uzadardı, həmən an divan bas səsi çıxarardı.

...

O evdə olmayanda dirijor çubuğu saxlanılan qutunu götürürüb, plastinkanı tam səs gücü ilə işə salıb dirijorluğa başlayırdım. Balkona çıxıb həyətimizə, qonşu evlərə, ağaclara, gölməçələrə, ağacın yanında bir ayağını qaldırmış itə, buludlara dirijorluq edirdim. Amma hər şeydən çox sonda musiqini yumruğumda boğmağı sevirdim.

…

Bax, corablarında ot toxumları var. Axı bunun özü də həm xəbər, həm də xəbərçidir. Məktubdur. Həyat haqda. Qələbə haqda. Bunlar eyni şeydir. Bu həyatda məğlub olan olmur, hamı qalibdir.

…

De: ətrafdakı hər şey həm xəbər, həm də xəbərçidir.

...

Başa düşürsənmi, Saşka, yəqin belədir: dünyanın əşyayi, görünən qatı — materiya — dartılır-dartılır, kirlənib-paslanır, sürtülüb-sürtülüb yırtılır, o yırtıqdan da, yırtıq corabdan barmaq çıxdığı kimi, mahiyyət çıxır.

…

Onlar müxtəlif şeylərə ibadət edirlər. Yuxudan qalxan adamın gözünə ilk nə dəysə, elə ona da ibadət edər.

…

Sadə anlatmağa çalışım. Ümumi harmoniya — yenicə gəlmiş əsgərlərə hər şeyin qafiə olduğunu öyrədən nizamnamədir. Kaşa – Maşa, can – qan, qar – var...
Ümumi harmoniyanı pozmuşuq... İstəyirsiz — ümumi harmoniyanı fen-şuy adlandırın, istəyirsiz — nizamnamə adlandırın, fərqi yoxdur, əsas odur ki, onun içində hər şey artıqlamasıyla yetərincədir, həyat da, ölüm də, əsas da — insan istisi.

...

Sonra içəriyə qoca cütlük girdi, başları əsirdi, birininki “yox-yox”, o birisininki “hə-hə” eləyirdi.

…

Balaca qız itin arxasınca qaçır, professor Yankin isə deyirdi: uzun zamandır heçnə oxumur, çünki yazını canlı həyat ilə yazmaq lazımdır — göz yaşları ilə, qan ilə, tər ilə, sidik ilə, nəcis ilə, sperma ilə; bunlar isə mürəkkəblə yazırlar.

…

Sözlərə ilişmə. Onlar sadəcə tərcümədir. Axı bilirsən: sözlər, bütün sözlər —orijinaldan pis edilmiş tərcümədir. Olmayan bir dildə baş verir hər şey. Bax: o mövcud olmayan sözlərdir əsil sözlər.

…

Nənəmin ölümü ilə uşaqlıqda yaşadığım o dəhşət hissi indi də yadımdadır. Nə vaxtsa mən də öləcəyəm fikri beynimə heçcür girmirdi. Ölümdən əməlli-başlı çox-çox sonralar qorxdum.
İndi isə hospital palatkalarından gələn yaralı iniltilərini eşidəndə fikirləşirəm: necə də gözəl imiş o ölüm! Ömür boyu yaşayasan, sonra qocalıqdan öləsən — gözəl ölüm bax budur!

…

Yadındadır, ayaq pəncələri xurtma-xaşıl olan Rıbakov haqda yazmışdım sənə? Onun bir ayağını həkimlər dizəcən kəsdilər. Rıbakov deyir, kəsilən o ayağını indi də hiss edir. Mən isə onun haqda düşünəndə bunu təsəvvür etdim: yəqin, ölümdən sonra da insan daha olmayan öz bədənini beləcə hiss edir.

…

İçimdəki bu canlı yığına növbəti həyat da sığır, o biri növbəti həyat da sığır, o biri növbəti həyat da sığır, sonsuzluğadək. Mən büsbütün gələcək həyatlarla doldurulmuşam! Məktəbdə oxuduğum zaman sonsuzluğu heçcür təsəvvür edə bilmirdim, oysa — burda, əlimin altındadır.

…

London parlamenti yanırdı, adamlar ölürdü, Terner isə yanğın boyalarını akvarellə tutmaq istəyirdi. Neron rəssam deyil, amma hər rəssam — Nerondur.

…

İnsanlar isə həmişə olduğu şeyə — istilik və suya dönürlər... Hanı əbədiliyin özü olan o yumru çay daşı?

…

Heykəl qarayanız idi, qarın ucbatından indi albinos olub.

…

Atam həyatdan gedirdi: hələ mənimlə idi, amma o yana boylanmışdı. O dayandı, sərhəd xətdə bir qədər yavaşıdı. Bu otaqdan mənim görə bilmədiyimi gördü...

…

Köhnə fotoşəkillərdə heçkəs özü haqda hələ heçnə bilmir.

…

Əziz balam, hələ körpəsən, bu həyatdan başın hələ heç çıxmır! Xəstəliklər lazımlıdır, onlar kömək edir! Bu cür əzablar olanda, həyatdan köçmək də elə qorxulu olmur.

...

Hər şey elə qəribə idi! Gül çələngi, qara lentlər, tabut. İçindən dünyaya gəldiyim tərpənməyən cəsəd. Bir zamanlar mən onun içindəydim, heçkəs də məni görmürdü. İndi isə o mənim içimdədir. O da mənim içimdən başqa heçyanda yoxdur.

…

Bu nə döşdür? Qayqanaq kimidir! Bir vaxtlar isə qaynadılmış yumurta kimi idi! Ayaqlarının dərisi də xəritə kimidir. Bax, ayaqlarında çaylar axır!

…

Ölüm — kosmosun zamanla mübarizəsidir. Axı kosmos nədir?
Yunan dilində kosmos düzən, gözəllik, harmoniya deməkdir. Ölüm — ümumi gözəllik və harmoniyanın bizlərdən, bizim xaosumuzdan qorunmasıdır.

…

Saat və dəqiqələr var, zaman isə... zaman isə bizik axı. Bəyəm bizsiz zaman var? Demək, biz — zaman mövcudluğunun biçimiyik sadəcə. Zamanın daşıyıcılarıyıq. Həm də yaradıcılarıyıq. Belə çıxır ki, zaman — kosmosun xəstəliyidir. Sonra kosmos bizə qalib gələcək, biz yox olacağıq, kosmos da onda sağalacaq. Zaman anqina kimi bir şeydir, keçib gedəcək.

…

Əsgərlik yoldaşım anlamır ki, dünyanın bütün din və fəlsəfələri ölümün başını aldatmaq üçündür sadəcə, qoca nənələrin diş ağrısını unutdurmaq üçün baş aldatmaları kimidir. 
Yəqin, belədir: bədən, ağrı vasitəsi ilə ölümlə, beyin, şüur isə — fikir ilə mübarizə aparır. Ən sonda heç birinın faydası olmur.
Əsas olan da indi bu bildiyimdir: Xristosun da, Qautama tayfasından olan Siddharthanın da ağızları açıq idi, bütün meyidlərdə olduğu kimi. İndi onları ölü vəziyyətdə çox yaxşı təsəvvür eləyirəm. Asanlıqla. Ağızlarında vızıldayan milçəkləri də çox yaxşı təsəvvür eləyirəm. Bax, bu müdriklər ömürləri boyu ölümün olmadığını, yenidən dirilməni, reinkarnasiyanı öyrədirdilər, onları isə — hooop — əcəl aldı! Xilaskar da heçkəsi xilas edə bilməz, çünki heçvaxt dirilməmişdi, heçvaxt da dirilməyəcək. Qautama da hamı kimi çürüyüb getdi, nə Budda, nə də heçnə olmadı! Milyard il bundan əvvəl də heçkəs idi. Dünya da yuxu deyil, mən də — xəyal deyiləm. Mən — varam, məni də xoşbəxt etmək lazımdır....
Bütün canlılar içində ölümün qaçılmaz olduğunu bilən yeganə varlıq insandır. Ona görə də xoşbəxtliyi gələcəyə saxlamaq olmaz, gərək elə indi xoşbəxt olasan. 
Saşenkam, amma necə xoşbəxt olum? Hər tərəfdə döyüş gedir...

…

Onsuzda müharibədən ancaq generalların soyadları qalır. Bu əsgərləri isə heçkəs heçvaxt yada salmayacaq.

…

Açıq pəncərə nəfəsliyindən heyvanların səsi, mələməsi, moyuldaması gəlir. Həyat musiqisi səslənir.

…

Qazetin birinci səhifəsində — müharibə, sonuncu səhifəsində — krossvord.

…

Tramvay səhəri. Kimi mürgüləyir, kimi gözlərini qazetə bulaşdırır.

…

Mənə elə gəlirdi ki, bütün vacib şeyləri yazmalıyam. Nuhun hər canlıdan bir cüt götürdüyü kimi. Hadisələri, adamları, əşyaları, xatirələri, rəsm əsərlərini, səsləri. Bax, bir cırcırama uçurdu, gəlib dizimə oturdu. Onu özümlə götürüb-götürməyəcəyim yalnız mənim özümdən asılıdır. Buna bənzər halı bir vaxt uşaqlığımda, jasmin kolu altında banka basdıranda yaşamışdım. İndi isə bütün hər şeyi özümlə götürə bilərdim.

…

Lazaretdə bir səhnə məni yaman təəcübləndirdi: orda bir yaralı var idi, döyüşdə hər şeyi xurtma-xaşıl olmuşdu — əlləri, ayaqları, amputasiyanı gözləyirdi, o özü isə elə şux səslə bir gülməli hadisə danışırdı, gəl görəsən, palatanın hamısı da qəş çəkib gülürdü, bu yaralının özü də qaqqıldayırdı. O vaxt onun nəyə güldüyünü başa düşə bilmirdim. İndi isə başa düşürəm.

...

Lap elə yaralanım, lap elə şikəst qalım. Yaşayacağam ki! Bir ayaqla çaparam. Bir ayaqdı — olsun, amma o ayaqla hara istəsən çapıb gedərəm. İki ayağımı da itirəcəyəmsə, itirim də! Pəncərədən ki baxacağam!
Kor olaramsa, eybi yox, ətrafdakı hər şeyi, bütün səsləri ki eşidə biləcəyəm, bu ki bir möcüzədir! Dil? Lap bir dilim qalsın — çayın şirin ya acı olduğunu bilmək olar. Bir əlim qalarsa, əlimin yaşamasını istəyərəm! O əllə dünyaya toxunmaq, hiss etmək olar!

…

Bir gün gücdən-taqətdən tamam düşdüyümdə, birdən-birə gözlərimi yumub xoşbəxt olduğumu hiss etdim. Yəqin, xoşbəxtlik elə belə, əzələyə vurulan iynə kimi olmalıdır: uşaq mızıldayır, kleyonkadan sidik iyi gəlir, pul yoxdur, hava pisdir, süd daşıbdı — plitənin üstünü sürtmək lazımdır, radiodan zəlzələ xəbəri verilir, hardasa müharibə gedir, bunların hamısı birlikdə isə elə xoşbəxtlikdir.

…

Xoşbəxtlik üçün çox şey lazım deyil — üz qırxmağın arxasınca çirkli köpüyü rakovinadan yumaq lazımdır.

…

“Əziz Aada, ürək, əsl dərd görmədən yetişməz. İnsan dərd üstündə böyüyər.”

…

Bu kainat altında durub nəfəs alıb düşünürəm: bax, demək insanı xoşbəxt eləmək üçün bircə Ay belə yetər. Mən isə illər boyu öz varlığıma sübutlar axtarırdım!

…

Bu an duyduğum, hiss etdiyim şeylər yüzlərlə, minlərlə sözdən daha vacibdir. De, içimdəki o aşıb-daşan həyata hazır olmamı sözlərlə necə təsvir etmək olar?

Ruscadan müəllifin izni ilə çevirdi: İlahə Ucaruh