Mirzə Fətəlinin faciəsi
Ətraf zülmət və cəhalət, bir nəfər də оlsa dil bi…
SÜNGÜ DÖYÜŞÜ
(hekayə)
Bütün gecəni gözümü yummamışdım.
Sözün düzü, qorxmurdum, ancaq indiyədək səngərdə daldalanıb üzünü görmədiyim düşmənlə atışmaqdan büsbütün fərqli olan, onunla birbaşa üz-üzə gələcəyimi düşünəndə bərk həyəcanlanırdım.
İndidən o anlarda hansı duyğuları keçirəcəyimi bilmək istəyirdim...
Budur, təngənəfəs, tüfəngimin ucuna bərkitdiyim süngünü irəli yönəldib, mənimki kimi iti süngüsünü üstümə tuşlayaraq qaçıb gələn düşmənə sarı cumuram... biz qarşılaşıb toqquşuruq...
Ancaq mənim yazıq fantaziyam bundan o yana gedə bilmir, ürəyim isə anlaşılmazlıq içində qalıb sıxılırdı.
Hava işıqlananda hay-küylü döyüş hazırlığı başa çatdı və biz buynuzlaşacağımız anın gəlib çıxacağını gözləməyə başladıq.
Öncə sıralarımızı düzəldib, səngərdə daldalanaraq düşmənlə atışdıq, daha sonra bizim toplar düşməni mərmi yağışına tutandan sonra, düşmən səngərlərinə süngü ilə hücum eləmək əmri verildi.
Biz səngərdən çıxıb qarmaqarışıq “ura!” qışqırıqları ilə kələkötür çöllüklə tullana-tullana irəliyə cumduq.
Qarşıdan güclü külək əsirdi; üstümüzə yağan güllələrin fit səsi küləyin vıyıltısına qarışmışdı.
Mən dinməzcə alman döyüşçülərinin daldalandığı səngərə sarı qaçır, indicə öldürüləcəyimi gözləyirdim.
Çox bərk əsəb sarsıntısı keçirdiyimdən bütün bədənim titrəyirdi. Elə bu vaxt çox qəribə bir iş oldu...
Birdən mənə elə gəldi, öz iradəmin əksinə olaraq, bir anlığına dayandım və az sonra bütün bədənimdə səbəbini bilmədiyim bir yüngüllük duyaraq yenidən irəliyə qaçmağa başladım.
Azca öndə qaçan bir əsgər mənə çox tanış gəldiyindən, bütün diqqətimi ona yönəltdim.
Bu əsgərin furajkası, kürəyi, çəkmələri, qaçış tərzi, bir sözlə görkəmi və davranışları çox tanış gəlirdi və mən deyəsən, bu əsgəri çoxdan tanıyırdım; özümü əsgərə yetirib onun üzünə baxdım; bu, mənim üzüm idi; hə, mən, fövqəladə dərəcədə güclü əsəb gərginliyi keçirdiyimdən, özümü qıraqdan görməyə başlamışdım; elə biləsən, kimliyim ikiyə bölünmüşdü, ancaq mən öz adi mənimlə bu, əsgər mənim arasındakı qırılmaz əlaqəni də görürdüm.
Mənim əsgər kimliyim adi kimliyimdən aralanıb, artıq mənim istəyimdən asılı olmayaraq, qaçmaqda idi.
Bu psixoloji moment məndə artıq kimliyimin büsbütün ikiliyi illüziyası yaratmışdı.
Beləliklə də, mən qıraqdan özümə baxırdım və –nə gizlədim!–bu anda, əlbəyaxa savaşa girişdiyim solğun üzlü, çox çevik və ağılla hərəkət eləyən alman əsgərinin məni öldürə biləcəyindən qorxdum.
Bu anda ekiz tayıma çevrilmiş döyüşçü Fanikovun mənim, ağıllı və iradəli olan kimliyimin iştirakı olmadan, necə bacarıqsız və naşılıqla savaşdığını görürdüm; mənim birinci kimliyim yalnız mexaniki olaraq bədənimi hərəkət elətdirirdi və bu vaxt az qala iki dəfə alman süngüsü ikinci Fanikovu deşib keçəcəkdi, onda anladım:
Mən indicə ikinci Fanikovla birləşməsəm və onun zərbələrini şüurlu şəklə salmasam, onda mənim birinci və ikinci kimliyimin hər ikisi məhv olacaqdır.
Mən bütün iradəmi toplayıb bunu eləyə bildim, ancaq bunu necə eləyə bildiyimi sözlə anlada bilmirəm.
O andan başlayaraq mənim qoluma güc gəldi, hərəkətlərim çevikləşdi və mən o andaca qarşımdakı düşmənin zəif yerlərini görməyə başladım, birdən yalandan səntirləyib onu çaşdıra da bildim, bir anlığına dizi üstə çöküb süngünü onun ayağına sancdım.
Amansız ağrı duyan alman döyüşçüsü, bir anlıq, köksünü qorumağı unutdu; mən isə, bu bir andan yararlanıb süngünü onun köksünə sancmağa macal tapa bildim.
Bizim onunla savaşımız çox uzandığından, döyüş yoldaşlarım düşməni qovaraq uzaqlaşmışdılar; mən alman döyüşçüsünü öldürəndən sonra qaçaraq özümü onlara çatdırdım və düşündüm:
“Mən indi “özündən çıxmaq” deyiminin nə demək olduğunu anlayıram... Bu çox qorxumc imiş!”
Rus dilindən çevirdi: Araz Gündüz
Oxu Zalı
