Y. V. Çəmənzəminlinin "Studentlər" romanı haqqında
“Vəlibəy qədəhini qaldırıb Rüstəmbəyin nitqinin sonunu…
Son vaxtlar diqqətimi bir şey çəkib. Azərbaycanlı şeir yazanların heyvanlarla, ən çox da itlərlə nəsə problemləri var. Tez-tez heyvanları əsas da itləri dəxli olmayan mövzulara qatıb müxtəlif şeirlər yazırlar. Məsələn:
Bir də var it kimi darıxmaq,
Bir də var it kimi darıxmaq,
Bir də var it kimi darıxmaq,
Bir də var it kimi darıxmaq…
(Qismət)
Qaqam, bu dilsiz-ağızsız heyvan nə vaxt kiməsə deyib ki, mən belə darıxıram, elə darıxıram, uzanıb darıxıram, özüm kimi darıxıram və s. Darıxmağın itə nə dəxli var? Yox varsa deyin.
sən axı bilmirsən
hardan biləsən
üzünnən irağ –
it kimi darxımağ nə təhər olur…
(Şəhriyar Del Gerani)
Hövsələdən çıxıram, dişlərimi sıxıram
Səbrim bir tikədir, hey saata baxıram…
Gəlişin bayram olur,
Sevinirəm uşaqtək…
Sağollaşıb gedirsən, it kimi darıxıram.
(Cəlil Cavanşir)
avqust tozanaqlı küləklərlə gəlmişdi Bakıya
isti canımızı sıxırdı
və bir şair çəkilib daxmasına
it kimi darıxırdı…
(Cəlil Cavanşir)
Yuxarıdakı şeirlər hələ hamısı deyil, azərbaycanlı şeir yazanların eyni mövzuda çox şeirləri var. Bir şeyi başa düşmək olmur. Axı şeir ancaq “zəng vurmursan heç olmasa vızov at” “elə çox darıxmışam” “sənsiz nağayrım?” tipli ucuz romantika və heyvanları dəxli olmayan mövzuya qatıb nəsə yazmaq deyil. Hər şeyi qoyaq bir kənara itin küçə ilə keçməyi özü elə şeirdi. Heç nə tapmayanda bu mövzudan da nəsə yazmaq olar. Sergey Yeseninin “Kaçalovun itinə” şeirindən bir bənd xatırlamaq yerinə düşər.
Bu it görkəminlə necə gözəlsən,
necə mehribansan, necə də göyçək.
Heç kimdən icazə almadan sən,
Öpürsən hamını sərxoş bir dost tək.
Ya da “Dələduzun etirafı” şeirindən bir parça
Sən də, sadiq
ey sevimli ala köpək!
Qocalmısan, gözün görmür, zarıncısan
Dolaşırsan quyruğunu yelləyərək,
Qapı hanı, pəyə hanı – çaşdırırsan.
Düşünürəm ki, Yesenindən sonra nəsə demək artıqdır. Birdə əgər mümkünsə itlərdən əl çəkin əziz şeir yazanlar. Onsuz da o heyvanın imicini kifayət qədər korlamısınız. Özümdən asılı deyil məhlədə-bacada it görəndə kövrəlirəm. Elə bilirəm niyəsə bərk darıxır. Sırağagün birinə yaxınlaşıb soruşdum ki, sən mənim canım düzünü de darıxıb eləmirsən, bax darıxırsansa düzünü de səni şəhərə aparım, bulvara götürüm karuselə mindirim, pivəyə qonaq eləyim. Üzümə baxıb başını buladı, bir-iki dəfə quyruğunu yellətdi, sonra hürdü. Pəncəsiylə bir az o tərəfdə oynaşan balaca küçükləri göstərib dedi ki, balalarım ölsün darıxıb eləmirik, sən bizə görə narahat olma.
Cəmil Salmanov
dovshan.wordpress.com
