Novruz

Pasxa

Şərhlər

Günəş və yeni ilin qarşılanması. Yaz gecə-gündüz bərabərliyinə təsadüf edir. Heç bir dinə bağlılığı yoxdur. 

Pesah, göydə Ay bütöv göründüyü zamana - Nisan ayına (aprelə) düşür. Yəhudilərin əski yeni ili, təqvimbaşı bayramıdır və yazın gecə-gündüz bərabərliyinə təsadüf edir. Xristianlığa heçbir aidiyyatı olmamışdı.

J. G. Frazerə görə, özündən öncəki dövrlərdə yaz gəlişinə tutulan bayrama xristian dini  yeni məzmun və məna yükləmişdi.

Qədim Şumer və Babildə yeni il bayramı yazda, gecə-gündüzün bərabərləşdiyi 21 martda keçirilirmiş.

Nikian kilsəsi toplantısının qərarına əsasən Pasxa yaz gecə-gündüz bərabərliyi günü keçirilir, bu, ən tezi 21 mart, ən geci isə 25 aprel ola bilər.

Rəvayyətə görə, semit xalqlarının əsasını qoymuş İbrahim peyğəmbər Şumer-Babil bölgəsində yerləşən qədim Ur şəhərindən çıxmışdı. Çox guman ki, Ur ənənələri də bu peyğəmbərlə başqa yerə daşınmışdı.   

Novruzdan 1 ay öncə 4 çərşənbə axşamları (su, od, yel və torpaq çərşənbələri

 bayrama hazırlıq sayılır.

Pasxadan 1 ay öncə həftənin 4 bazar günü bayrama hazırlıq  günləri sayılır.

Qədim dünyagörüşə görə, həyat 4 önəmli nəsnədən yaranıb: su, od, hava və torpaqdan. Buna görə də 4 rəqəmi simvolik məna daşıyır.

Səməni becərilməsi

Səməni becərilməsi və yarpağı pöhrəyən budağın hədiyyə edilməsi.

Yeni cücərmiş ot, taxıl, yarpaq  təbiətin oyanmasını və bərəkəti ifadə edir.

Yumurta boyadılması.

Yumurta boyadılması.

Yumurta yaranış və həyat rəmzidir.

Səməni (və ya başqa dənli məhsuldan) çalınan şirin xaşıl, halva. Müxtəlif kökələrin bişirilməsi. 

Səməni (və ya başqa dənli məhsuldan) çalınan şirin xaşıl, halva. Müxtəlif kökələrin bişirilməsi.

Bayram əhval-ruhiyyəsi yaradılması.

(Finlandiyada bu xaşıla ”məmmi” deyilir və ”səməni” sözünü xatırlayır.)

Novruz falabaxmaları

Pasxa falabaxmaları

Falabaxmaların  homeopatik, yəni təlqinedici təsiri elm tərəfindən təsdiqlənir.

Tonqal qalama. Tonqaldan tullanma. Ağırlığın-uğurluğun köhnə odda yanmasını diləmə.

Avropanın bəzi bölgələrində Pasxada  tonqal qalama və tonqaldan tullanma.

Od, alov təmizlik və təmizlənmə rəmzi kimi.

Evlərdə şam yandırmalar.

Evlərdə şam yandırmalar.

Odun təmizləmə gücünə inam.

Yaxın və Orta Şərqdə Novruz başqa günlərdə keçirilir. Örnəyin, Qazaxıstanın bəzi bölgələrində.

Pasxanın  (Esther) qutlanması ən tezi hətta 22 martda ola bilər.

Ay-Günəş təqvimlərinin fərqlərindən yaranan səbəblərə görə, bəzən ortodoks (pravoslav) və katolik kilsələrinin Pasxa bayramı hətta 13 gün fərqlə tutula bilir.

Söyüş söymək, qeybət eləmək olmaz.

Söyüş söymək, qeybət eləmək olmaz.

Bayram müqəddəsliyinə sayğı.

Hər xalqın Novruzla bağlı öz rəvayəti.

Xristianliqdan öncə xalqların yaz bayramı rəvayətləri olmuş. (Məsələn, finlilərdə Kaleva dastanında)

İnsanların şər qüvvəylə mübarizədə qalib gəlməsi ideyası.

Küsülülərin barışması. Bağışlama və barışma adəti.

Xristianların Bağışlama bazar günü.

Təbiətdə olduğu kimi, insanlar da hər şeyi yenidən başlamaq istəyir.

Qəbristanlara getmə, uyuyan əcdadları anma.

Qəbristanlara getmə, uyuyan əcdadları anma.

Hədiyyə vermə, qonaq getmə.

Hədiyyə vermə, qonaq getmə.

Kosa paltarı geyinmə, ”Kos-kosa” zarafatları, küçə tamaşaları.

Küpəgirən qarı paltarları geyinmə, zarafatlar, küçə tamaşaları.

Keçəl, kosa, küpəgirən qarı keçmişin, köhnə həyatın rəmzləridir.

Uşaqların qapı-qapı gəzib ”xıdır-xıdır” şeircikləri söyləyib Novruzpayı yığmaları.

Uşaqların qapı-qapı gəzib xüsusi şeirciklər söyləyib bayram payı  yığmaları.