Yad dilin mühitinə düşənlər anlayar məni nə hiss yaşadım orda. Elə bil birdən birə doğma bir meh gəlib dəydi üzümə - səhrada sərin meh kimi. Hamımızn eyni açıldı, yığışdıq abimizin başına.

Nə bilim ee, bəlkə də heç hörmət ediləsi adam olmayıb, ya da daha çox hörmətə layiq olub, amma o anda biz onu elə çox istədik ki... Ağzına zillənmişdik, hər çıxan sözü dürr kimi qarşılayırdıq.

1 həftə nədir ki, adamlar var illərini yad dilin mühitində keçirirlər. O vaxta qədər mənə başa salmaq istəyirdilər, bu yad dilin mühiti nədir. Amma anlamırdım, insafən heç düz əməlli anlatmırdılar da. Amma o ölkədən qaydandan sonra anladım ki, mənə nəyi anlatmaq istəyirmişlər.

Bir var düşündüyün dil, bir də danışdığın. Əgər ətrafın sənin düşündüyün dildə danışmırsa, sən orda özünü yad kimi hiss edəcən, sanki bu planetin adamı deyilmişsən kimi. Amma ətrafın lap ayrı dildə də danışsa, əgər sənin düşündüyün dildə düşünürlərsə, sən özünü əsl atmosferində hiss edəcən. Sanki düşüncələrdən həmin dil havaya hopur, auramızı öz dilimizdə edir.

Ətrafdakılar sənin düşündüyün dili anlamayanda bəlkə daha rahat görünər, düşüncələrini bərkdən deyərsən, kimsə başa düşməz. Yuxarıda dediyim ölkədə bizlə gedənlərdən biri elə belə də edirdi. Mən dükanda ona tərcüməçilik edirdim, o da satıcının üzünə baxıb söyürdü, Qərb dövlətindəydik, satıcı gülümsəyirdi. Amma bu söyənin üzündəki nifrət, yad mühitdə olduğuna görə narahatçılıq elə çox idi ki, dedim andıra qalsın belə “rahatlığı”.

Azərbaycana əsrlər boyu türkcəmizin havası hopub. Ermənilərin Qarabağa niyə doğmalaşa bilməməsinin bir səbəbi bəlkə də bundadır. Bu torpaqlarda türkcə hakimdir, bu dilin daşıyıcıları nə qədər fərsiz olsalar da. Güney Azərbaycan niyə türkcə təhsili olmadan türkcəni danışır?

Çox xırdalamağa ehtiyac yoxdur. Mən əvvəllər xaricə mümükün qədər tez getmək həvəsində idim. Özü də ömürlük. Amma indi buna ən axırıncı variant kimi baxıram. Biz fikirlərimizin dili ilə bu torpaqların adamlarıyıq, biz bura məxsusuq. Ona görə də getməli deyilik, qalıb türkcəmizin atmosferinə bürünən yeri bizi burdan iyrəndirənlərdən təmizləməliyik. Çünki xaricdə - yad mühitdə, yad dilin zəbt etdiyi atmosferdə bizə heç vaxt rahat ola bilməz; övladlarımız da bizim dildə danışacaqlar, onlar da hətta orda doğulsalar da, yad olaraq qalacaqlar.

Zaur Qurbanlı