Kultura.az

Jim Jarmusch`un adına ilk dəfə təxminən 1 il əvvəl “Qəhvə və siqaretlər” ("Coffee and Cigarettes")filmində rast gəlmişdim. Üç gün öncə Jim haqqında yazılan bir yazıdan sonra onun bütün filmlərinə baxmaq qərarına gəldim.

Ard-arda ”Cənnətdən daha qəribə” ("Stranger than Paradise"), “Yer üzündə gecə” ("Night on Earth"), “Ölü adam” (Dead Man), “Qırılmış güllər” ("Broken flowers"), “Nəzarətin limiti” ("The Limits of Control"), “Kabus it – Samuray yolu” ("Ghost Dog: The way of the Samurai"), “Qanundan kənar” ("Down by Love")filmlərinə baxdım.

Çünki Jim Jarmusch`un bir filmin izlədinizsə bunun təsirindən çıxmaq o qədər asan deyil. İnsanda asılılıq yaradır və daha çox Jim Jarmusch filmin izləmək istəyirsən. Hər filmi izləyərkən həm niyə əvvəllər bu filmlərə baxmadığıma görə özümü qınayır, həm də filmlərdən ləzzət alırdım.

Jim Jarmusch`un filmlərinin sujet xətti tamaşaçını həyəcana salan, təəcübləndirən hekayələrdən ibarət deyil. Lakin Jarmusch`un filmlərini başqa filmlərdən fərqləndirən başlıca xüsusiyyət Jarmuschun yumor anlayışıdır. Belə ki, Jim Jarmusch`un yumor anlayışında özünə xas bir rahatlıq var. Bu rahatlıq ifrata qaçmadan, həyatı hər yönü ilə qucaqlamış insanların özlərinə xas üslublarından meydana gəlir.

Jarmusch`un qəhrəmanları xoşbəxt deyillər. Amma bədbəxt də sayılmazlar. Onun qəhrəmanlarının həyatı, Jarmuschun filmlərindəki kimi ağ və qara rənglərdən ibarətdir. Hər bir qəhrəmanın içində heç bir zaman keçməyəcək bir yadlıq, kədər var.

Jarmusch`un filmlərinin bir özəlliyi də ondadır ki, demək olar bütün filmlərində xarici ölkədən olan qəhrəmanlarına rast gəlmək mümkündür. Özü isə bu haqda bildirir ki, “Amerika böyük bir ölkədir. Burada hər kəs əslində xaricidir. Hələ bunu New-Yorkda görməməyiniz mümkünsüzdür. Bir də mən başqa dilləri çox sevirəm. Mənə şeir kimi gəlirlər. Həm də şeiri də çox xoşlayıram. Hərəkətlə də, mimikalarla da dərdinizi izah edə bilərsiniz. Mən bir az İtalyanca bilərəm, Fransızcanı da yaxşı anlayıram. Amma anlaya bilmədiyim dildən biri qarşımda danışarkən onun hirsli, sevgi dolu, kədərli və ya xoşbəxt olduğunu anlayıram."

Mən, Jarmusch`u “Cənnətdən daha qəribə” filmi ilə sevdim.

Bu filmi niyə çox sevdiyimi soruşsanız cavab verə bilmirəm. Bəlkə də, filmin hər səhnəsinin məni içinə çəkdiyi və hər səhnəsində öz həyatımdan bir şeylər tapdığım üçün.

Filmin əsas üç qəhrəmanı var. Bu qəhrəmanlar həyatlarının monotonluğundan çox sıxılmışlar və daima darıxırlar. Özlərini olduqları yerə yad hiss edirlər və bu sıxıntıdan qurtulmaq üçün başqa yerlərə getmək istəyirlər. Belə də edirlər.

Əvvəlcə səyahət etmək ruhlarındakı sıxıntını azalda bilir. Lakin bir müddət sonra ruhlarındakı yadlıq yenidən doğar və yenidən darıxmağa başlarlar. Çünki insan hara getməsindən asılı olmayaraq ürəyini də özü ilə aparır.

Jarmusch`un mənə üçün doğma olan daha bir filmi də “Yer üzündəki bir gecə” filmidir.

Film, beş taksi sürücüsünün eyni gündə, eyni saatda, 5 fərqli şəhərdə başına gələn hadisələrdən bəhs edir. Jim Jarmusch yenə öz tərzinə uyğun sadə və minimalist bir şəkildə qəhrəmanlarını təsvir edir.

Növbə ilə Los Angeles, Nyu York, Paris, Roma və Helsinkiyə kamera tutan Jarmusch, bir daha həyatın öz xırdalıqları ilə gözəl olduğunu anlatmağa çalışır. Hər xarakterinin başqa bir dərdi və həyata məqsədi olan filmdə, əhəmiyyətli aktyorları görə bilərik. Hər əhvalatda başqa-başqa hisslərə, duyğulara və fikirlərə qapılırsınız.

Son əhvalatın vuruculuğuyla da məst olmuş halda filmi yaddaşınıza həkk edirsiniz.

Əgər siz Jim Jarmusch`un filmlərinə bir dəfə baxmısınızsa, bütün həyatınız boyu daxilən onun filmlərinə ehtiyac duyacaqsınız.

Jim Jarmusch`un yaradıcılığını izləmək, həyat fəlsəfəsi davamlı olaraq özünü və filmlərini inkişaf etdirmək olan bir insanın, hər filmindən hər dəfə izləyəndə ayrı-ayrı həzz almaq və hər yeni filmində daha yaxşısını edə biləcəyini bilərək gözləməkdir.

Vüqar Bəhmənzadə

Kultura.Az

Jim Jarmusch

Uyğun Məqalələr

Borçalıda maarifçilik

Bizə dövlət lazımdırmı?

Azərbaycanca düşünmək