post-title

Habitus Servus

Adətən dindar insanların üzlərində - fanatikləri və rola girənləri nəzərdə tutmuram- özlərinin nurlu sifət adlandırdıqları təslim olmuş və rahatlamış bir ifadə olur. Fikrində yaratdığı və real həyatda olan şəxsə tam təslimiyyətdən doğan üz ifadəsi ilə yəqin ki tanışsınız. Yarı gülümsəmə yarı heyranlıqla baxan və məsumluq adlandırılan bir utanmanın qarışdığı mistik hal. Bunun üçün təsadüfi deyil ki, əksər hallarda dini rəsmlərdə kiçik uşaqların rəsmlərindən istifadə edilir. Bunun əsas səbəbi içində şübhəyə yer olmayan azyaşlıda həmin məsum ifadənin daha qabarıq ifadə olunmasıdır.

 

DindÉ™ itaÉ™t edilÉ™n qüvvÉ™dÉ™n asılılıq artdıqca bu üz ifadÉ™si tÉ™dricÉ™n dÉ™yiĹźilir vÉ™ bir nöqtÉ™dÉ™n sonra artıq fanatizmÉ™ yuvarlanmanın É™yani nümunÉ™si olan heyrÉ™t vÉ™ fÉ™rqli düĹźünÉ™nlÉ™rÉ™ nifrÉ™t bütün mÉ™nzÉ™rÉ™ni korlamaÄźa baĹźlayır. Danışıq zamanı bu şəxslÉ™rin  öz dediklÉ™rinÉ™ reaksiyasını anlamaq üçün diqqÉ™tlÉ™ fikir versÉ™z vÉ™ bu sahÉ™dÉ™ özünüzü inkiĹźaf etdirsÉ™niz qorxu, alçaltma, yalan, qorunma reflekslÉ™rini asanlıqla tuta bilÉ™rsiniz. Bu mikro mimikaların araĹźdırılması mÉ™sÉ™lÉ™si böyük araĹźdırmalara sÉ™bÉ™b oldu. Ä°lk dÉ™fÉ™ 1960-cı ildÉ™ William Condon saniyÉ™nin 1/25-dÉ™ Ĺźüuraltı surÉ™tdÉ™ edilÉ™n mikro mimik hÉ™rÉ™kÉ™tlÉ™ri ayırd etdi. Bu mövzuda aparılan bir çox araĹźdırmadan sonra Paul Ekman Dangerous Demeanor Detection- yÉ™ni tÉ™hlükÉ™li niyyÉ™tin aĹźkarlanması proyektini reallaĹźdırmaq üçün mikro mimikalardan istifadÉ™ etmÉ™yi planlaĹźdırır. TÉ™sÉ™vvür edin ki, nÉ™ qÉ™dÉ™r professional olsa belÉ™ bir oÄźru vÉ™ ya intihar üçün bombalanmış biri qeyri- ixtiyari formada mikro mimikalarla daxili niyyÉ™tini büruzÉ™ verir. 

Bütün bunlara baxmayaraq Ekman detektorları fikir cinayÉ™ti ilÉ™ lazım oldu olmadı bir çox insanın hÉ™bs oluna bilÉ™cÉ™yini nÉ™zÉ™rÉ™ alsaq demokratik vÉ™ şəxslÉ™rin düĹźüncÉ™ azadlığına xÉ™lÉ™l gÉ™tirÉ™ bilÉ™cÉ™k bir cihaz olacağını irÉ™li sürÉ™n bir çox alim var. Bunun üçün George Orwell-in "1984" É™sÉ™rini xatırlamaq kifayÉ™tdir. Ancaq bu cihaz ĹźübhÉ™li olaraq nÉ™zarÉ™tdÉ™ olan şəxslÉ™rdÉ™ istifadÉ™ oluna bilÉ™r.
 
Ä°nsanlara güvÉ™nmÉ™yin onsuz da çox çÉ™tin olduÄźu bu zamanda mÉ™sumluq maskası altında oynanan oyunlar çox tÉ™hlükÉ™lidir. Bunu etiraf etmÉ™k lazımdır ki, É™ksÉ™r hallarda insanlara sadÉ™cÉ™ xarici görünüĹźünÉ™ vÉ™ üz ifadÉ™sinÉ™ baxaraq qiymÉ™t veririk. VÉ™ maraqlı statistikadır ki, hÉ™bsdÉ™ yatan insanların 0.3%-dÉ™n azı ateistdir. Fikir vermisinizsÉ™ É™n azılı uĹźaq qatillÉ™rinin, kütlÉ™vi qÉ™tllÉ™r törÉ™tmiĹź şəxslÉ™rin üzündÉ™ sakit vÉ™ hÉ™min mÉ™sum ifadÉ™ni görürük. Bu onların É™n böyük silahlarından biridir. VÉ™ bunu onlar yenÉ™dÉ™ inanc vasitÉ™silÉ™- etdiklÉ™rinin doÄźru olduÄźuna inancları hesabına É™ldÉ™ edirlÉ™r. Ä°nkvizisiyalar, daĹźlamalar, HNO3-lÉ™ üzü yandırmaq, dÉ™rilÉ™ri soymaq, dar aÄźacında asmaq tÉ™dbirlÉ™ri dÉ™ təəssüf ki, doÄźru olduqlarına inanc ilÉ™ hÉ™yata keçirilir vÉ™ Brunoları yandıranda, NÉ™similÉ™rin dÉ™risini soyanda üzlÉ™rdÉ™ hÉ™min mÉ™sum ifadÉ™ vardır. 
 
Yazının adındakı Habitus Servus  yenidoÄźulmuĹźlarda olan saf ifadÉ™ni yox sonradan yaranan formanı ifadÉ™ edir. Sual yarana bilÉ™r ki, bÉ™s insanın üzündÉ™ki ifadÉ™ necÉ™ olmalıdır? Bunun sadÉ™ bir cavabı var: ÖzünÉ™mÉ™xsus. Təəssüf ki, siniflÉ™rÉ™, tÉ™bÉ™qÉ™lÉ™rÉ™, inanc sistemlÉ™rinÉ™, düĹźüncÉ™ formasiyalarına parçalanmış insanlar mÉ™nsub olduqları etiqada vÉ™ sinifÉ™ mÉ™xsus ifadÉ™ ilÉ™ maskalanır.
 
Ä°nsanlar arasında sadistik xarakterli olanlar gizli bir hörmÉ™t qazanır. Hansı ki, bu heç dÉ™ hÉ™min şəxsin real gücüylÉ™ mütÉ™nasiblik təşkil etmir. SadÉ™cÉ™ qorxu vÉ™ ierarxik pillÉ™ləşmÉ™yÉ™ meyl vÉ™ ya kölÉ™lik psixologiyası bu itaÉ™ti yaradır yÉ™qin ki. Bu mövzuda psixoloqların dÉ™rin araĹźdırmaları vardır. Problem ilk anda aktual bir mÉ™sÉ™lÉ™ kimi nÉ™zÉ™rÉ™ çarpmasa da É™slindÉ™ insan üzÉ™rindÉ™ hakimiyyÉ™tin É™sasında bu prinsip özünü göstÉ™rir. Tabe olmaq vÉ™ müqÉ™ddÉ™ratın baĹźqasından asılı olmanın gizli bir rahatlıq verdiyi fikri daha inandırıcıdır.HÉ™r hansı sadist tipli qurumdan É™ziyyÉ™t çÉ™ksÉ™ dÉ™ buna qatlaĹźan insan özünÉ™ bÉ™raÉ™t qazanmaÄźa çalışır vÉ™ tÉ™dricÉ™n hÉ™r iki formada qızğın müdafiÉ™çiyÉ™, buna gücü çatmadıqda isÉ™ sadÉ™ müti qula çevrilir. BaĹźqaldıran insan olmaq lazımdır amma bu yalnız tÉ™sir altında qalmadan edildiyi zaman hÉ™qiqÉ™tÉ™n hörmÉ™tÉ™ layiqdir. ĆŹks tÉ™qdirdÉ™ üzündÉ™ yuxarıdakı mimika yaranmaÄźa baĹźlayacaq vÉ™ ola bilsin bu yazını hÉ™min ifadÉ™ ilÉ™ oxuyursunuz?
 

Tural Mikanayev

Yuxarı